Giới thiệu Chuẩn mực Lập và Trình bày Báo cáo Tài chính Quốc tế số 16 (IFRS 16) – Thuê tài sản

 Nguyễn Hồng Hà, PTGĐ Kiểm toán Grant Thornton VN   07/12/2018

Chuẩn mực IFRS 16 được Hội đồng Chuẩn mực kế toán Quốc tế (IASB) ban hành sau khi hoàn thành dự án kéo dài trên 30 năm về việc sửa đổi kế nguyên tắc kế toán thuê tài sản. Việc sửa đổi này bắt nguồn từ việc IASB cho rằng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế số 17 (IAS 17) – Thuê tài sản phân chia hai loại hình thuê hoạt động và thuê tài chính là không phù hợp, dẫn đến quá nhiều cơ cấu và thông tin tài chính ngoại bảng. Giải pháp của IASB xuyên suốt quá trình hoàn thành dự án là xóa bỏ khác biệt giữa thuê hoạt động và thuê tài chính và kế toán các khoản thuê tài sản trên bảng cân đối kế toán. IASB đề xuất một phương pháp kế toán duy nhất cho tất cả các hình thức thuê tài sản (tương tự như thuê tài chính theo IAS 17).

Theo đó, nguyên tắc kế toán chính theo IFRS 16 yêu cầu các tổ chức là bên đi thuê tài sản cần kế toán tài sản thuê trên “Bảng cân đối kế toán” với giá trị ghi nhận là “Quyền sử dụng” tài sản và nghĩa vụ thuê tài sản tương ứng. Nguyên tắc kế toán này có khác biệt lớn so với IAS 17 trước đây trong việc kế toán các khoản thuê hoạt động.

Các nội dung chính của IFRS 16 bao gồm:

• Thay đổi định nghĩa về thuê tài sản;
• Đưa ra các yêu cầu về phương pháp kế toán tài sản và nghĩa vụ, bao gồm các hợp đồng phức hợp gồm các yếu tố phi thuê tài sản, thanh toán tiền thuê biến đổi và các giai đoạn thuê tùy chọn;
• Thay đổi về kế toán các thỏa thuận bán và thuê lại;
• Giữ lại phần lớn các nội dung kế toán đối với tổ chức là bên cho thuê theo IAS 17; và
• Giới thiệu các yêu cầu về công bố thông tin mới.

Ảnh hưởng do áp dụng IFRS 16

Ngoài việc yêu cầu cập nhật các chính sách, quy trình và hệ thống kế toán tài chính hiện hành, việc áp dụng IFRS 16 cũng ảnh hưởng đến việc ghi nhận về kiểm soát và hợp đồng. IFRS 16 cũng yêu cầu bổ sung một số lượng lớn các thông tin công bố trên báo cáo tài chính và thông tin về các hoạt động quản lý thuê tài sản.

Các đơn vị lập báo cáo tài chính theo IFRS cần cân nhắc các thay đổi do áp dụng IFRS 16 đối với:

• Chính sách kế toán và trình bày thông tin
• Áp dụng xét đoán và ước tính
• Cập nhật các kiểm soát nội bộ liên quan và phản ánh thay đổi đối với chính sách và quy trình kế toán
• Cập nhật hệ thống để thu thập, xử lý và duy trì các thông tin thuê tài sản mới cho hoạt động duy trì hiện hành
• Thuế
• Tuân thủ với cam kết các khoản vay

Các trường hợp miễn áp dụng

Đối với các trường hợp thuê tài sản sau đây, tổ chức báo cáo có quyền lựa chọn miễn áp dụng IFRS 16:

• Tài sản thuê có giá trị thấp (khoảng 5,000 USD)
• Thời hạn thuê ngắn (dưới 12 tháng)

Thời gian áp dụng IFRS 16

Chuẩn mực thuê tài sản mới có hiệu lực kể năm tài chính bắt đầu vào hoặc sau ngày 1 tháng 1 năm 2019. IFRS 16 được cho phép áp dụng cho kỳ kế toán sớm hơn nếu tổ chức báo cáo đồng áp dụng với IFRS 15 “Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng”.